DAO (Decentralized Autonomous Organization), tổ chức tự trị phi tập trung, được giới thiệu như một hình thức quản trị mang đến quyền bình đẳng cho mọi người.
DAO sở hữu những ưu điểm được xem là tuyệt vời như:
- Mọi thành viên đều được biết về kế hoạch và biểu quyết cho quyết định của tổ chức.
- Sử dụng smart contract nên mọi thứ vận hành tự động và các thành viên không cần tin tưởng hay quen biết nhau
- Không bị kiểm soát bởi chính phủ
Nhưng DAO Có Thực Là Tổ Chức Phi Tập Trung?
Thực tế ý tưởng quản trị của DAO không mới, hình thức ra quyết định dựa trên việc bỏ phiếu đã có từ rất lâu, chúng ta bỏ phiếu khi đi bầu cử, bỏ phiếu trong đại hội cổ đông, hay đơn giản hơn là việc quyết định hôm nay cả nhóm ăn gì chúng ta cũng quyết bằng việc bỏ phiếu.
Nếu bạn có đầu tư cổ phiếu và thường tham dự các cuộc đại hội cổ đông, bạn sẽ nhận ra rằng trong hầu hết các cuộc họp đại hội cổ đông, những cổ đông thiểu số chỉ có thể ngồi nghe đọc báo cáo tổng kết, ngoài ra họ không thể làm gì khác, tất cả mọi định hướng hay quyết định chiến lược được đưa ra trong cuộc họp gần như đã được quyết định từ trước, lá phiếu của các cổ đông thiểu số sẽ không đủ sức nặng để thay đổi bất cứ thứ gì.
Hầu hết những cổ đông lớn của công ty sẽ quen biết nhau, đa phần họ nằm trong ban quản trị hoặc có người quen trong đó, điều này cũng dễ hiểu vì công ty được xây dựng bằng tâm huyết của founder và cofounder nên chẳng ai lại tình nguyện giao quyền sinh sát đứa con tinh thần của mình cho người xa lạ, nếu buộc phải bán cổ phần để gọi vốn, họ cũng sẽ chọn mặt gửi vàng, vì thế mà hầu như trước khi thông báo những quyết định quan trọng, người ta sẽ có những biện pháp vận động hành lang, những buổi họp, những buổi gặp mặt giữa các thành viên ban quản trị, dẫn đến mọi thứ đã được những cổ đông lớn quyết định với nhau từ trước khi đại hội cổ đông diễn ra.
DAO cũng có cơ chế quản lý tương tự, hầu hết lượng coin hay token biểu quyết đều sẽ nằm trong tay đội ngũ phát triển, thậm chí nhiều dự án còn có đồng coin quản trị riêng, chỉ bán cho các đối tác chiến lược, còn người dùng thông thường sẽ chỉ sở hữu những đồng coin khác, điều này dẫn đến việc tập trung quyền lực vào các cá nhân hoặc các nhóm nhỏ, dẫn đến mặc dù DAO được quảng bá là tổ chức phi tập trung nhưng quyền lực của nó lại khá tập trung.
Độc lập khỏi chính quyền thực ra là điểm yếu chí mạng
Với nhiều nhóm người, việc không bị kiểm soát bởi chính quyền là một ưu điểm tuyệt vời, nhất là với những nghĩa vụ thuế, thực tế những cơ quan nhà nước được hình thành từ chính nhu cầu của người dân. Nếu không có chính quyền, hãy thử tưởng tượng bạn đang buôn bán phát đạt, một nhóm thanh niên tới thu tiền bảo kê, bạn chỉ có 2 lựa chọn, 1 là nộp tiền cho chúng, 2 là vác súng ra xem thằng nào sống lâu hơn, bởi không phải người dân nào cũng khả năng chống trả nên đã hình thành nhu cầu về một tổ chức có đủ quyền lực để đứng ra bảo vệ người dân, người dân được bảo vệ an toàn để làm ăn, và sẵn sàng nộp một phần thu nhập của mình cho chính quyền để đổi lấy sự bình yên đó, đó là lý do mà nhà nước ra đời.
Các tổ chức DAO không bị quản lý bởi bất kỳ chính phủ nào, đồng nghĩa với việc khi xảy ra tranh chấp sẽ không có bất kỳ ai đứng ra bảo vệ những thành viên sở hữu lượng coin thiểu số, đây là kẻ hở lớn để những thành phần xấu lợi dụng.
Cơ chế Blockchain không thể đảm bảo sự minh bạch
Nhiều bạn tin rằng, vì được quản lý bởi blockchain nên có thể tin tưởng vào tính minh bạch của dự án, thực tế blockchain chỉ là một cơ sở dữ liệu không thể thay đổi mà không để lại dấu vết, còn dữ liệu của nó vẫn là do con người nhập vào, điều này tạo ra rất nhiều kẽ hở.
Kê khống giá trị hàng hóa là cách trục lợi căn bản mà nhiều doanh nghiệp vẫn áp dụng, việc một lô hàng 1 tỷ được kê khống lên 10 tỷ mà vẫn có đầy đủ hóa đơn là chuyện thường ngày ở huyện, tương tự như các doanh nghiệp thường có 2 cuốn sổ để ghi chép thu chi, chỉ bằng cách ghi chép thu chi thực tế trong một cơ sở dữ liệu riêng, rồi chờ đến kỳ kế toán mới bổ sung số liệu vào cơ sở blockchain, cùng một loạt hóa đơn được mua từ trước, cộng với một chút “ngoại giao” với các công ty kiểm toán, chủ dự án có thể dễ dàng dùng blockchain để trang điểm cho công ty thêm phần minh bạch. Hãy nhớ rằng, tiền của dự án là tiền mã hóa, nên để vận hành được trong thế giới thực, chủ dự án buộc phải chuyển chúng thành tiền thật, và khi mua bán ngoài đời thật, minh bạch hay không sẽ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố bên ngoài.
DAO khiến tổ chức quá dễ bị tấn công
Để thông qua một quyết định, cơ chế DAO yêu cầu sự đồng lòng nhất trí của đa số thành viên. Vấn đề là để có được sự thống nhất đó sẽ cần rất nhiều thời gian, dẫn tới tổ chức DAO sẽ gần như bị động trong hầu hết mọi biến cố bất ngờ, và trong thời đại nhiều thay đổi, sự chậm chạp là điểm yếu chí mạng hủy hoại bất cứ tổ chức nào.
Ngoài ra cơ chế cho phép thành viên bỏ phiếu trước những quyết định chiến lược của tổ chức cũng khiến đối thủ cạnh tranh có thể đọc được mọi đường đi nước bước của dự án, dẫn đến dự án sẽ luôn bị dẫn trước bởi đối thủ, làm mất lợi thế cạnh tranh, cũng như dễ dàng bị thâu tóm.
Ngoài ra, vấn đề chính trị trong doanh nghiệp cũng là điểm yếu chí mạng, bởi con người hành động theo lợi ích cá nhân, nên những quyết định họ đưa ra chưa chắc đã có lợi cho tổ chức, lịch sử đã chứng kiến nhiều công ty khổng lồ bị hủy hoại từ bên trong bởi chính sự tranh chấp của những thành viên chủ chốt.
Kết
DAO đang được xem là một cơ chế quản trị tiềm năng được nhiều người kỳ vọng, tuy nhiên những điểm yếu chí mạng của cơ chế quản lý này sẽ không thể khắc phục trong ngắn hạn. Có thể trong tương lai DAO sẽ có sự đột phá, còn hiện tại theo quan điểm của mình, DAO là một cơ chế quản trị không hiệu quả.
By Tiểu Long GameFi NFT Team – Coming.io
Xem thêm nhiều bài viết thú vị hơn về NFT, GameFi và Crypto
Tham gia cộng đồng Coming.io – Vietnam NFT Artist, Collector & Gamer
👉 Telegram: https://t.me/comingiopublic
👉 Website: www.coming.vn | Coming.io
👉 Fanpage: https://facebook.com/ComingOfficial/
👉 Group FB: https://facebook.com/groups/coming.vn
👉 Youtube: https://youtube.com/channel/UC69JiLaAfrbp8eLgdVcJG9Q